İznik - Ayasofya

Önümüzdeki günlerde 7 Mayıs İznik gezimizden birkaç yazı ve bol bol resim paylaşacağım. İlk durağımız olan Ayasofta camisinden başlamak istiyorum. Eski hali harabe olup, restorasyon sonrası tekrar ibadete açılmıştır. Restorasyon çalışmaları hala devam etmekte. Girişte kilise olarak kullanıldığı zamandan kalma mozaik sizi karşılıyor (altta 1.resim). Sol duvarında freskli bir mezar bulunmakta. Ama fresk zaman içinde çok solmuş, belli belirsiz. Arka kısımda yarım daire şeklinde basamaklar var (altta 2. resim). Bunlar apsisde rahiplerin oturması için basamaklar. Basamakların sağ tarafında ufak bir oda ve içinde mermer kutsal bir kalıntı (relique) bulunakta. Buranın tavanında da ikon freskler var ama bunlarda belli belirsiz maalesef. Bahçesinde de bazı tarihi kalıntılar bulunmakta. Latincem olmadığı için ne olduklarını bilemedim :)

Alttaki yazı camii girişindeki levhadan aktarmadır: İznik'in yerleşim yeri olarak kullanılmaya başlandığı zamanlarda ibadet mekanıolarak inşa edildiği tahmin edilen bu yapı, Romalılar döneminde de ibadethane olarak kullanılmış. IV. Yüzyılda eski ibadethane kalıntıları (temelleri) üzerine kilise yapılmış. XI. Yüzyılda dempremden sonra minaresinde önemli değişiklik yapılarak nefler payeler ve bunların arasına yerleştirilen sütunlarla ayrılmıştır.

Orhan Gazi tarafından 1331 yılında İznik'in fethinin arkasından camiye çevrilmiş ve Orhan Gazi vakfına tescil edilmiştir. Ayasofya (Orhan) Camii, XVI. Yüzyılda bir yangın geçirdikten sonra, Kanuni Sultan Süleyman'ın emriyle Mimar Sinan tarafından büyük ölçüde mimarisi de değiştirilerek tamir ve ihya edilmiştir. Yeniden yapıldığında güney tarafı sağ sahnın (üstü kubbeli örtülü yer) köşesine mihrap yerleştirilmiş, içerideki kemerler ve bunların dayandığı sütunlar kaldırılarak geniş açıklıklı büyük kemerler yapılmış, böylece namaz saflarının mihrabı görebilmesi sağlanmıştır. Mabedin kuzey batı köşesine bitişik güzel bir minare eklenmiştir. Esas mihrabın malakari kabartma bir süslemeye sahip olduğu çok az kalan izlerden anlaşılmaktadır. 

1920 yılında Yunanlılar tarafından yakılıp yıkılarak harap edilmiş olan Ayasofya Camii, 2007 yılında Vakıflar Bölge Müdürlüğünce yapılan tadilat çalışmalarında üstü kapatılmış ve yıkık vaziyetteki minaresi de tamir edilmiştir. 6 Kasım 2011 tarihinde Kurban Bayramının 1.günğ Bayram namazında yeniden ibadete açılmış olup, beş vakit namaz kılınmaktadır. (İznik Müftülüğü)